27
Ocak 2016 Çarşamba günü
sabah 4:00’te uyanan grup kumanyasını alır, 5:00’te yola koyulur. “Aracın fanı bozuk”tur, grubun soğukla
barışık yöre insanına dönüşmesine pek az kalmıştır. Yine de virajlı yolda bitek
coğrafyada döne dolana yol alınırken yükseliveren güneş büyük sevinçle
karşılanır.
“Kahve
de üreten ikinci büyük Maya kabilesi Tzoltzil’lerin topraklarındayız… Petrol
işçileri, memur ve normal işçilerin sigortaları vardır, hastaneleri ayrı
ayrıdır. Sıra alınır, üç hafta sonra randevu; laboratuvar işlemini sıra
aldıktan sonra sen yaparsın… Klinik 3 peso, ama sorunu daha çok eczanede
çözmeye çalışırlar. Meksikalıların %40’ı sigortalı, doğumu öncesi ekonomik
durumu belgelenir, kan testleri yaptırılır, iki kişiden de tedbir olarak kan
alınır. Bu arada 4 aylık hamileler bile, boynuna kordon dolanması korkusuyla
sezeryana özendirilir. Hastanelerin koşulları iyi değil ama doktorlar iyi, asıl
parayı özelden kazanıyorlar. Aileler parayı aralarında toplayıp gereken
tedaviyi sağlıyorlar.”
Yöre kahvesinin iyi olduğu taraçalı,
günışığını şefkatle kucaklayan mola yerinde kahvaltı edilir. Katılımcılardan
bir hanımın ikramı, taa ülkeden taşıdığı zeytin, hele hele beyaz peynir büyük
sürpriz!
Yola çıkılır, araçta yerli
halkın geleneksel doğum yöntemi konulu video izlenir: “Tanrının ve bitkilerin yardımıyla” ebenin, hamileliğin gelişimini
izleyişi; kolları, tabureye oturmuş kocasının boynuna sarılı diz çökmüş annenin,
etekleri arasından bebeğin alınışı; bebek kız ise göbek bağının 15 cm, oğlansa
25 cm’den kesilişi, annenin bir gün sonra buhar hamamına sokuluşu; yeni
yöntemler, doğum kontrolü. Patricia’nın bebeğini, demesine göre, burada, üç hafta önceden alacaklarmış ama o
ülkesi Hollanda’da doğum yapmayı tercih etmiş.
Henüz fazla yol alınmamışken, bir
grup genç, “bir şeyleri protesto eden”
bez afiş altında, halatlarla çektikleri çivili kalas yardımıyla yolu keser.
Rehberler fotoğraf çekmeyin uyarısı
yaparlar; görüşmeler sonucu 150 Peso alan gençler, şoföre ufak bir kâğıt
verirler, yola çıkılır.
Duraklamalar sırasında, Uraz’a “UUU!” diye seslenen Patricia ile ona “Francesca” diyeduran Uraz arasındaki
isim kargaşası sürerken, bu defa da askerler yolu keser; gerekçeleri “yolunuz üzerindeki gösteriler dolayısıyla
sizi bekletiyoruz” olur.
“1991
Nafta Anlaşması, topraklarını talep eden Zapatistalara tepki olarak doğuyor.
Köyün ortak kullanımına verilen toprakların ürünü büyük şirketlere kaptırılıyor.1994-2004
arası silahlı mücadeleler sırasında San Cristobal birkaç gün işgal altında
kalmış. 11 Eylül sonrası yabancıların kaçırılıp öldürülmesi olayları artmış.
2004’te önemli lider Marcos, o da
yerli değil. Direnişi kullanarak uyuşturucu işi yapıyorlar, sonra anlaşılıyor
ki, Marcos uyuşturucu zenginiymiş. Sağcı başkan Salinas, kartellerle ilişkiyi ılımlı tutmuş, Liberaller öne geçince
kartellere karşı 14 yıl süren savaş başlamış. Ardından sağcıların yeniden
iktidara geçişiyle başlayan protestolar, daha çok haklarını elde etme amaçlı.
San Cristobal’de bile turistlere bir şey olmamış, bizi zaman kaybı dışında
etkilemeyecek!”
Askerin yirmi dakika sonra yolu
açtığı katılımcılar, yine pek yol alamadan bir kez daha çivili kalaslı bir
başka grup tarafından durdurulur. Bir saate yakın bekletilen katılımcılar yola
koyulduğunda Patricia, eline tutuşturulan kâğıdın içeriğini aktarır: “İşsizlik giderici talepler, 3-4 saat
mesafedeki kardeşlerinin haklarını savunuyor, talep ediyorlar, daha iyi yaşam
standartları, toprak… Sonuç alana dek eylemlerimiz sürecek...”
Mavi su anlamına Aqua Azul, taraçalar halinde köpürerek
aktığında bile su yeşili rengi değişmeyen nadir güzellikte bir şelale. Öğle
yemeği öncesi grubun ağaçlara arasına dağılıp güzel fotoğraflar çektikleri ara
torununa ses çıkaran tahta oyuncak arayan “abla” bir ambalaj üzerindeki Made in China etiketiyle dertlenir.
Yola çıkılır ama az sonra yol
yine kapatılır: “Palenque’deki taksilerin
yıllık lisansı 10.000 Peso imiş, buradakiler korsan; Palenque’dekiler bunları
şikâyet etmiş, bunların arabaları bağlanmış, görüşmeler sürmekteymiş.
Barikatlar arasında iletişim ev telefonlarıyla sağlanıyor.”
Bu kez, 5,5 saattir bekleyenlerin olduğu söylenen kuyruğun önlerindeki, 300
Peso ödemek istemeyen biri yüzünden beklenmekte: “Ağaçlar arasından görünen uydu anteni vs. buralının zenginliğine kanıt,
kendi ihtiyacı kadar tarım yapıyor. Şehirden gelip ev işi için aylık 300 Euro’ya
hizmetçi arayanlar oluyor; kızları kente çalışmaya yolluyorlar, ara sıra ağabey
gidip parayı topluyor, harcıyor…”
Katılımcılar yaklaşık bir saat
sonra yeniden yola koyulur. Ara sıra inen bulutların incecik pusladığı, Küba’dakini
hatırlatan, asfalt geçmese birkaç günde bitkilerle örtülüverecek görünen verimli
coğrafyada, yolda rastladıkları, kasaları, -alınlığı
yıldız, yıldırım, kalp, kartal motifleriyle süslü- muşambayla kapalı
kamyonetler, hem insan hem eşya taşımada kullanılmakta.
“Eğitim…
Kreş de anaokulu da var, Hem özel, hem devlet anaokulu ilkokula hazırlıyor,
devlette çocuklar daha çok oyun zamanı buluyor, forma var. Yılda beş ana sınav
var, başarılılar, tanıdıkları da varsa burs başvurusunda bulunabilir… Sendikalar
oyları karşılığında grev türü eylemler için öğretmenleri kullanabiliyorlar…
Mimarlık, psikoloji yükseköğrenimde talep edilen bölümler.”
Kahvaltı ve molalarda kahveyle
arası olmadığından, içine bir şey koyma niyetiyle sıcak su istemeyi öğrenmiş
“abla” için, fincanını gösterip, -ilk sözcüğün
telaffuzundan özenle “k” harfi düşürülse de- “aqua caliente” isteyebilmek,
büyük nimet.
Bir alışveriş merkezinin
marketinde alışveriş için kısa mola sırasında reyonlarda, dağ gibi yığılı biber
türleri yanında satılan kaktüs dilimleri fotoğraflanmayı hak eder.
Sonunda, yola çıkıştan yaklaşık
-219 km-, 11 saat sonra Palenque’ye varılır. Acente
kitapçığında “…parkur parkur yol
kapatmaları yapıldığı için bugün yola erken çıkmak zorunda kalıyoruz” ifadesinin
ne demeye geldiğini anlamış “abla”, ülke gerçeğini yerinde gözlemlemekten hoşnut.
Maymunların yüksek ağaçlarda
ürkütücü çığlıklarla höykürerek dolandığı yemyeşil orman içinde, ortancanın her
otelde olduğu gibi kıyı köşe fotoğrafladığı, abla”nın taşlarla yapılmış tezgâhına
bayıldığı, ferah bungalovlarda konaklanır. Akşam yemeğine gitmeden uğranılan teyzeyle
küçük kız kardeşin dairesi ziyaretinden önce “abla” geniş verandada, bir zaman,
sallanır koltuğun tadını çıkarır.
Aqua
Azul:
https://www.youtube.com/watch?
Chan-Kah
Otel, Palenque görseleri:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder