25 Mart 2016 Cuma

“Abla”nın Meksika, Guatemala, Honduras gezisi 12: Tikal – Flores – Antigua


3 Şubat 2016 Çarşamba, odalarda telefon olmadığında yapıldığı üzere, 5:30’da uyandırma niyetine kapı çalınır. 6:15’te toplanmış grup yerel rehber Josh ile tanışır, sık, yüksek ağaçlarla antik kenti örtmüş orman içine doğru yola koyulur.

Acentenin kitapçığına göre, “…Peten Bölgesinde yer alan ve Dünyada UNESCO tarafından hem Dünya Kültür Mirası hem de Dünya Doğa Mirası listesine alınmış olan tek örnek…” Tikal; “1957’den bu yana  %20’si kazılmış, ‘87’de milli park olmuş. Kent merkezi yüksek; 20 binden fazla insanı barındırmış çevrede 3 bin yapı, 400 bitki türü, 200 civarı da kuş türü var.”

İkiz Piramitlerden kazılmış olanı önünde, steller, sunak taşları, avlunun diğer iki kenarında biri saray iki yapı, Kuzey –bilgelik- yönünde yerleştirilmiş stel ve sunak taşı, “…yürümekte olduğumuz yol yağmuru kontrol amacıyla setli.”

İnce ağaç gövdesi kalınlığında sarmaşığın, döne dolana sardığı daha kalın ağaç önünde Jose açıklar: “Kuzey yarım kürede her zaman doğudan yürür, doğal halat…” Kırmızı sedir, palamut… “Halk ev yapımında ormandan faydalanır. Bir tür akasya; ufak sarı kapsülleri yemek isteyen örümcek yaklaştığında titreşimi alan karıncalar çıkıp kovarlar, gövdeyi yuva olarak kullandıklarından…”

Havalandırma bacaları doğuya bakan termit yuvaları… Yenebilen, benzerliği yüzünden adı kulak mantarı… Bir grup sülün… Üzerinde çapraz kesikler bulunan, çiklet ağacı: “Çik, Maya dilinde çiğnemek, demek.” 

Platformda toplanılır, 70 m yüksekliğindeki tepesine bulutlar çökmüş 4 numaralı piramit, “Orta Amerika’daki en yüksek piramittir. Flores hariç hepsi depremlerden zarar görmüş… İspanyolların 1690’da, son zapt ettiği şehir.”

152 basamaklı ahşap merdiveni tırmanarak 4 no.lu piramide zahmetsizce çıkan gruba Partricia, balta girmiş de olsa çok sık ormana abanmış bulutlar aralandıkça görünen 3 no.lu piramide kadar uzanan bölüm için “Kentin” der, “merkezine bakıyorsunuz.”

Yaşam alanının burası olduğu belirtilen yırtıcı, turuncu göğüslü “Falco deiroleucus” tabelası dibinde alınan grup fotoğrafı sonrası inilirken Jose devam eder: “Kireçtaşı aynı teknikle eziliyor, ısıtılıyor; içinde kalan hava kabarcıkları çakmaktaşı oluşumuna yol açıyor… Arkeologlar restorasyonda aynı yolu izliyorlar… Klasik dönem halkları yaylada, Maya düzde, bu ticarî bağlantı demek… Bu mabede Kayıp Dünya denmiş, karşısındaki Gözlemevi; takvim öncesi dönem basit…” diyerek en kısa, en uzun gün ile ekinokslarda, gölgenin izlediği yolu toprağa çizdiği şemayla anlatır.

810 tarihli son Tikal mabedi, birkaç yıl önce Belize’de kopan kasırganın taşıdığı partiküllerden etkilenir ve bir Amerikan üniversitesi tarafından koruma ve bakıma alınır.

Tepede kuşlar, 6:30’dan bu yana ilk kez görünen güneşin ışıklarını şakıyarak yaygarayla karşılamakta, saat 8:55.

Ana meydan çevresinde Güneş Tanrısı’na adanmış Maskeler Mabedi, Lord Cacao lakaplı önemli bir kralın mezarı Jaguar Mabedi. Ortada stel arkada Maskeler Mabedi ile çekilen fotoğrafa poz verenler için “Türkiye’nin en güzel kızları” diyen Josh kendi –haklı- hakkını da yemez, “Guatemala’nın” der, “en yakışıklı delikanlısı”.

Gruptan, alandaki ot çatılı yapıları, mezarları fotoğraflayanlar dört bir yana dağılmışken ağaç altında rehberlerin dinlendiği yöne yürüyen “abla” onları Maya dilinde, “ben bir diğer sen’imanlamına “IN-LAK’ECH” diyerek selamlar: Mayaların onlarca takvimi yanı sıra, dönemsel bilinç dalgalarının Dünya’yı, insanın yükselişini nasıl etkilediğini çizelgelerle açıklayan Carl Johan Calleman’ın Maya Takvimi ve Bilincin Dönüşümü kitabından aklında kalanı anlatan “abla”nın bu mini sunumu, rehber Reyhan tarafından kayda alınır.

Jaguar Mabedi dibindeki Top Sahası’nı geçerek Jungle Lodge (Posada del a Selva Hotel)’a dönen grup kısa bir oda keyfi yapıp bavul toplar; öğle yemeği -siyah fasulye, avokado ezmesi, biftek, tako, pilav, peynir-, ardından 13:00’te hareketle Flores’e yollanır.

“Guatemala’da din dersi yok, aile içinde süren eğitim, ergenlik öncesi bir yıl boyunca, komünyona kadar kilisede sürdürülür.”

“Buralardan alınabilecek değerli malzeme yok, yerine insan gücü, kölelik. En büyük kartel, 1821-1950 arası American Food Company. Başkan önce toprak veriyor, sonra ordu destekli şirket toprağı geri alıyor, ardından 40-50 yıl süren direniş. 1976 sonrası ufak direniş örgütleri, deprem sonrası 1990’da devrim. Del Monte, United Food Company birleşiyor, seçimler, demokrasi görünüşte… 5 milyon civarı Guatemalalı Amerika’da çalışıyor…”

Yolda adım başı “Iglesio de Nazaren” alınlıklı kiliseler ile ilan panolarında, Lider Partisi’nden, gözlüklü azıcık sinsi gülüşlü Baldızon isimli birinin gereğinden fazla sık afişleri yer almakta.

“Flores’te yaşayan Tayasal Mayaları, İspanyollar yüzünden 900’lerde dağlara çekiliyorlar… Denizden yüksekliği 150 m olan Peten Gölü’nün derinliği de 150 m… Gölün ortasındaki Flores’e yürüyerek gireceğiz, köprü yıkıldığı için…”

Araç geride kalır; sıcakta yürünen yola karşın, varılan küçük şirin otelin önünde çalışan yol işçilerinin ötesinde, yosunlu kaygan platformdan girilen göl, “abla” tayfasına çekici gelmez. Yerine, Flores de Isla ara sokaklarında dolanıp alışveriş yapanlara katılır magnet alır, sonra da buluşma noktası otele döner, kendilerine -3 bardağına 54 Quetzal ödedikleri- yoğun Papaya suyu ikram ederler.

Dönüş, aynı yolu tersine yürüyüp köprü geçerek yapılır. Çok yaşlı bir grup insanın yavaş hareketlerle havuzlara girip çıktığı otelde, bir zaman araç beklenir; ardından bagajların –arkeolojik materyal kontrolü amacıyla- elle arandığı ufacık havaalanına gidilir.

Kumanyaların tüketilişi sonrası anlaşılan gecikme, salonun dışına taşan, müzik dinleyip dans eden gruba yarar. Neden sonra gelen uçağa binmeden, nihayet bir x-ray’den yalınayak geçilir; “abla”nın -yolculuğun başından beri korumasına güvenip sığındığı, neredeyse bitmiş-  sinek öldürücüsü spreyini kaptırdığı tarama biter, uçağa binilir, havalanılır.

Guatemala City’e 21:45’te konulur. Bir gece daha konaklanılacak Antigua, -manastır, hastane, otel Del Posada Hermano Pedro- için, 40 km daha yol var.

Tikal görselleri:

Flores de Isla görselleri:

Hotel Del Posada Hermano Pedro görselleri:

Hiç yorum yok: